Πολιτισμικοί Μετεωρίτες 58

Ο σημαντικός σύγχρονος κοντραμπασίστας Μιχάλης Μέσσιος

Μιχάλης Μέσσιος

«Τα δάχτυλα ενός γίγαντα της τζαζ»

Χωρίς υπερβολή, ένας από τους σημαντικότερους κοντραμπασίστες του καιρού μας, ένας εξαίρετος μουσικός και συνθέτης του τζαζ ιδιώματος που τα θαλάσσια σύνορα του νησιού δεν περιορίζουν τις πολυσχιδείς δραστηριότητές του

Εδώ και πάνω από μια δεκαετία η jazz έχει «εισβάλλει» δυναμικά στον ευρύτερο χώρο της μουσικής που παράγεται, ακούγεται κι εκτίθεται στην Κύπρο. Λαμπροί μουσικοί, και σχεδόν ομήλικοι, επιστρέφοντας από τις σπουδές τους (οι περισσότεροι κυρίως από τις Η.Π.Α.), έχουν με κόπο καταφέρει επιτέλους να μιλάμε… για Κυπριακή Jazz Μουσική Σκηνή. Ένας από τους πρωτεργάτες της άνθισης της jazz στη νήσο, είναι και ο συνθέτης και κοντραμπασίστας Μιχάλης Μέσσιος. Με την ευκαιρία της συναυλίας που θα δώσει με το σχήμα του, «Michael Messios Symmetry Band», στο πλαίσιο του «19^ου Πολιτιστικού Φεστιβάλ Πανεπιστημίου Κύπρου», στο «Αρχοντικό Αξιοθέας», την Κυριακή 18 Σεπτεμβρίου, ο κύριος Μέσσιος δέχτηκε να μιλήσει στους «Πολιτισμικούς Μετεωρίτες» και στο «Ηδύφωνο» για όλα όσα, ίσως, είναι η jazz και όχι μόνο.    

Κύριε Μέσσιο, μιλήστε μας για τις επιρροές σας, ποιοι μουσικοί σας έχουν σημαδέψει-διδάξει και κυρίως ποιοι κοντραμπασίστες;  

Καταρχήν, κύριε Παπαθανασίου, σας ευχαριστώ για τη συνέντευξη και για το πραγματικό σας ενδιαφέρον για τη μουσική. Οι επιρροές ξεκινούν από τις πρώτες κασέτες τζαζ που έπεσαν στα χέρια μου σε πολύ νεαρή ηλικία, και στη συνέχεια οι σπουδές μου στην Αμερική όπου εκεί είχα την ευκαιρία να μελετήσω, παίξω και ακούσω βαθύτερα την τζαζ μουσική. Δεν μπορώ όμως να μην αναφέρω ότι μεγάλη επιρροή για μένα ήταν και είναι, οι μουσικοί με τους οποίους μοιράζομαι τη σκηνή τα τελευταία χρόνια.

   Οι μουσικοί οι οποίοι με στιγμάτισαν είναι πάρα πολλοί, όμως θα αναφέρω μερικούς ξεκινώντας από τον πατέρα της Bebob τον Charlie Parker και θα συνεχίσω με μεγάλα ονόματα της τζαζ όπως οι Coleman Hawkins, Bud Powell, Dexter Gordon, ο πολύ αγαπημένος μου Sonny Rollins, John Coltrane, Chick Corea κ.ά. Όσον αφορά στους μπασίστες από τους πολύ αγαπημένους μου είναι οι Charles Mingus, Paul Chambers, Ray Brown, Scott Lafaro, Niels Ostern Petersen, Christian McBride και John Patitucci.

Δυστυχώς, η κρατική τηλεόραση και ραδιοφωνία… αυτήν -τέλος πάντων- που έχουμε, αδυνατεί να αντιληφθεί τη σοβαρότητα-σπουδαιότητα που έχει η jazz μουσική στην πολιτισμική καλλιέργεια των «φορολογούμενων» πολιτών. Με πίκρα, το λέω, αλλά κάθε φορά που ακούω ραδιόφωνο… φρίττω. Κι η σύγκριση με την κρατική ραδιοφωνία της μητροπολιτικής Ελλάδας είναι αναπόφευκτη. Κι αυτό το σημειώνω εμφατικά: Τις πλείστες των περιπτώσεων, έχω ενημερωθεί από την Ελληνική Ραδιοφωνία, μέσα από τα προγράμματα-εκπομπές σοβαρών και διαβασμένων ραδιοφωνικών παραγωγών, για δουλειές Ελλήνων-Κυπρίων μουσικών, και όχι μόνο της jazz. Πώς θα περιγράφατε αυτήν την πραγματικότητα και πώς αισθάνεστε όταν διαπιστώνετε ότι τελικά ζούμε σ’ έναν τόπο που η μουσική -η όποια μουσική- υποβιβάζεται στο επίπεδο της φθηνής-φασαριόζικης διασκέδασης, ίσως, ενός «σκυλάδικου»; 

Συμφωνώ απόλυτα με την άποψή σας όσον αφορά στο ρόλο των media και ειδικά του κρατικού καναλιού (τηλεόραση-ραδιόφωνο), το οποίο έχει την ευθύνη να προάγει τον πολιτισμό και να προσφέρει στους ακροατές-τηλεθεατές ποιοτικά επιλεγμένη μουσική. Μετά λύπης μου παρατηρώ ότι αυτό γίνεται ελάχιστα και μεμονωμένα. Όμως πιστεύω ότι μεγάλη ευθύνη έχει και ο ίδιος ο ακροατής ο οποίος παραμένει απαίδευτος πολιτισμικά, και νομίζω πως αυτό είναι αποτέλεσμα της γενικότερης παρακμής της χρησιμοθηρικής και μεταπρατικής κοινωνίας μας.

Κακά τα ψέματα, είναι δύσκολο έως ακατόρθωτο να επιβιώσει ένας jazz μουσικός στην Κύπρο. Γνωρίζω πως και εσείς και άλλοι μουσικοί jazz αναγκάζεστε να εργάζεστε και σε άλλους μουσικούς χώρους, που καμία σχέση δεν έχουν με την jazz. Πώς ισορροπείτε εντός σας αυτήν τη «σχιζοφρενική» κατάσταση, και πόσο ψυχοφθόρα τελικά είναι;

Εφόσον η πολιτεία αδυνατεί ή δεν ενδιαφέρεται να στηρίξει επαρκώς τις τέχνες στη χώρα μας, είμαστε αναγκασμένοι όσοι αγαπούμε την τζαζ, να συνεχίσουμε να την προβάλουμε όσο το δυνατόν περισσότερο στο κυπριακό κοινό, αποκλειστικά με τις δικές μας δυνάμεις και «πλάτες». Από την άλλη όμως πρέπει να εξασφαλίσουμε και την επιβίωσή μας. Αν και η τζαζ είναι μια μουσική που θέλει 100% αφοσίωση, αυτό που μου δίνει δύναμη και με ισορροπεί είναι ότι συνθέτω και παίζω-ασκώ αυτή τη μουσική όσο περισσότερο μπορώ, σε μια χώρα που πριν από λίγα χρόνια δεν είχε καθόλου παράδοση ή, τέλος πάντων, κάποια σοβαρή προσέγγιση αναφορικά με την τζαζ.

Κύριε Μέσσιο διδάσκετε χρόνια μουσική τόσο στη δευτεροβάθμια όσο και στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Πέραν από τα γνωστά προβλήματα που αδυνατεί να επιλύσει  η σε διαρκή μεταρρύθμιση παιδεία του τόπου, πώς αντιμετωπίζετε και πώς σας αντιμετωπίζουν οι μαθητές/φοιτητές σας και τι προσπαθείτε να τους μεταδώσετε μέσα από τις παραδόσεις σας;

Το πρώτο πράγμα που εγώ και οι συνάδελφοί μου προσπαθούμε να μεταδώσουμε στους φοιτητές μας είναι η φιλοσοφία της τζαζ. Στις μέρες μας και ειδικά με το διαδίκτυο, οι φοιτητές μπορούν να βρουν άπειρες πληροφορίες και ηχητικό υλικό μουσικής τζαζ, κι αυτό, πάντα, σε συνδυασμό με τις γνώσεις και εκπαίδευση που παίρνουν από εμάς τους καθηγητές τους.

   Επειδή όμως η τζαζ είναι καθαρά αυτοσχεδιαστική μουσική, το πιο σημαντικό και ωφέλιμο για κάποιον που θέλει να ασχοληθεί με αυτό το είδος, είναι να παίζει όσο το δυνατό περισσότερο μπορεί και με άλλους μουσικούς. Αυτή η συνδιάλεξη και επικοινωνία που προκύπτει μεταξύ των μουσικών στη σκηνή είναι και ο πυρήνας της τζαζ φιλοσοφίας. Φυσικά εννοείται ότι προηγείται η μεθοδική μελέτη, η αγάπη και η δέσμευση μ’ αυτήν τη μουσική. Τα παιδιά που αγαπούν πραγματικά την τζαζ, επιδεικνύουν επιμονή και υπομονή, στοιχεία απαραίτητα στην προσπάθειά τους να κατανοήσουν και να μάθουν αυτήν τη μουσική, και στο τέλος ανταμείβονται.

Είστε αισιόδοξος αναφορικά με την πρόσληψη του jazz μουσικού ιδιώματος στην Κύπρο;

Σίγουρα είμαι αισιόδοξος. Αν λάβουμε υπόψη ότι πριν κάποια χρόνια στην Κύπρο υπήρχαν μόνο δύο χώροι που φιλοξενούσαν μουσική τζαζ σε σταθερή βάση, το «JazzyB» στη Λεμεσό και οι «Λωτοφάγοι» στη Λευκωσία. Και μοναχικοί καβαλάρηδες-μουσικοί η παρέα των Ειρηναίου Κουλλουρά, Γιώργου Κούλα και Γιώργου Κρασίδη στο «Λιμάνι» και οι Χάρης Ιωάννου, Ιωάννης Βαφέας, Μάριος Τούμπας κι εγώ στη «Χώρα». Αυτό το λέω, εννοείται, χωρίς να παραβλέπω προσπάθειες που έγιναν παλαιότερα και σε πιο δύσκολες, έως «άμουσες», συνθήκες και εποχές. Αυτήν τη στιγμή οι μουσικοί που ασχολούνται με την τζαζ έχουν πολλαπλασιαστεί, το ίδιο και οι χώροι που προσφέρουν αυτό το είδος στο κοινό της Κύπρου. Επίσης, έχουν γίνει θεσμός τα φεστιβάλ τζαζ μουσικής στη χώρα μας.

   Απ’ όλα αυτά προκύπτει αβίαστα το συμπέρασμα ότι το κοινό που επιζητά ν’ ακούσει τζαζ έχει ποσοτικά μεγαλώσει κατά πολύ. Τα τελευταία δύο χρόνια εμφανίζομαι με τον Τάσο Στυλιανού και τον Ιωάννη Βαφέα, σ’ έναν πολύ όμορφο χώρο το «Καφενείο 11», στην παλιά πόλη της Λευκωσίας. Εκεί διαπιστώνει κανείς πόσο έχει αλλάξει ουσιαστικά ο τρόπος που ακούει και αντιλαμβάνεται το κοινό την τζαζ, και πόσο αγαπά και στηρίζει τις ζωντανές εμφανίσεις. Αν και, επαναλαμβάνω, σε δύσκολες συνθήκες… νομίζω πως η τζαζ σιγά-σιγά εδραιώνεται στην Κύπρο, κι όλοι εμείς που αγαπάμε αυτό το μουσικό ιδίωμα μας κάνει ιδιαίτερα χαρούμενους.

Το νέο σας σχήμα, «Michael Messios Symmetry Band», αποτελείται αναμφισβήτητα από τους καλύτερους μουσικούς jazz που δραστηριοποιούνται στο νησί. Είχατε συνεργαστεί και στο παρελθόν ως «The petsteppers», κυκλοφορώντας κι ένα cd, που εξ όσων γνωρίζω είχαν γραφτεί πολύ καλά σχόλια-κριτικές κυρίως στο -πάλαι ποτέ- σοβαρό και έγκριτο ελλαδικό περιοδικό, «Jazz & Τζαζ». Από τότε μέχρι σήμερα τι έχει μεσολαβήσει, τι έχει αλλάξει και τι έχει ωριμάσει-εξελιχθεί αναφορικά με τη μουσική σας και τη συνομιλία-σχέση σας με τους συνεργάτες, φίλους και ομότεχνούς σας;

Με τα παιδιά-φίλους-μουσικούς έχουμε μία κοινή μακρόχρονη πορεία. Μας συνδέουν πάρα πολλά, τόσο όσον αφορά στη μουσική όσο και σε προσωπικό επίπεδο. Οι «Petsteppers» νομίζω  πως ήταν μια fusion μπάντα και σταθμός για τα δεδομένα της Κύπρου. Μια μπάντα που έσπασε τα σύνορα του νησιού και έλαβε μέρος σε μεγάλα διεθνή φεστιβάλ.

   Όμως επειδή η μουσική και οι μουσικοί εξελίσσονται, θεωρήσαμε ότι ο κύκλος αυτός της μουσικής μας ζωής είχε κλείσει. Μετά μεσολάβησε μία περίοδος κοινής και παράλληλης πορείας, όπου σ’ αυτήν έγινε μια πολύ σημαντική στροφή προς την παραδοσιακή τζαζ. Εδώ παίρνω και την απόφαση να πάρω το κοντραμπάσο στα χέρια μου.

   Ως συνθέτης δέχομαι επηρεασμούς απ’ όλα τα είδη μουσικής που ασχολήθηκα και ασχολούμαι, και η παραδοσιακή τζαζ δεν αποτελεί εξαίρεση. Με προτροπή του πολύ αγαπημένου μου φίλου και σπουδαίου ντράμερ, Ιωάννη Βαφέα, ο οποίος γνωρίζει ότι μου αρέσει πάρα πολύ να συνθέτω, φέρνω κάποια κομμάτια και τα δοκιμάζουμε ως τρίο με τον Μάριο Τούμπα στο πιάνο. Ο ενθουσιασμός είναι διάχυτος και στους τρεις μας, κι αρχίζει μια σειρά εμφανίσεων ως τρίο. Παρόν στο ακροατήριο, στις πρώτες εκείνες εμφανίσεις, και ο Χάρης Ιωάννου, ο οποίος εκφράζει την επιθυμία να συμμετάσχει. Εδώ είναι που προκύπτει το «Michael Messios Symmetry Band». Συνθετικά νιώθω πολύ πιο ώριμος, και πολλές φορές  συνθέτω έχοντας στο μυαλό μου τα μέλη της μπάντας. Η μουσική έχει επηρεασμούς απ’ όλο το φάσμα της τζαζ, αλλά και από την παραδοσιακή μουσική της Κύπρου τουλάχιστον όσον αφορά στο ρυθμό. Η μπάντα έχει ήδη εμφανιστεί με επιτυχία σε όλα τα μεγάλα τζαζ φεστιβάλ του νησιού, όπως επίσης και στο φεστιβάλ στο Γκάζι στην Αθήνα και στο πολύ γνωστό «Bflat Jazz Club» στο Βερολίνο. 

Μιλήστε μας για την επικείμενη συναυλία σας, την Κυριακή 18 Σεπτεμβρίου, στο πλαίσιο του «19^ου Πολιτιστικού Φεστιβάλ Πανεπιστημίου Κύπρου», στο «Αρχοντικό Αξιοθέας».

Είμαι πολύ χαρούμενος που θα λάβουμε μέρος στο «19ο Πολιτιστικό Φεστιβάλ Πανεπιστημίου Κύπρου», στο «Αρχοντικό Αξιοθέας», και θέλω να ευχαριστήσω ιδιαίτερα τον κύριο Μιχάλη Πιερή. Ένας σπουδαίος χώρος, που υπό την επιμέλεια, καθοδήγηση και αγάπη του αμετανόητου λάτρη των τεχνών, κύριου Πιερή, έχει γίνει θεσμός και πόλος έλξης όλων των καλλιτεχνών.

   Στη συναυλία θα παρουσιάσουμε παλιές και καινούργιες συνθέσεις μου, που θα ακουστούν για πρώτη φορά. Καλούμε, λοιπόν, τον κόσμο να στηρίξει όλους τους καλλιτέχνες του φεστιβάλ, και περιμένουμε τους λάτρεις της τζαζ στις 18 Σεπτεμβρίου να γνωριστούμε μουσικά και μεταξύ μας… καλύτερα και ουσιαστικότερα.

Ποιος είναι

Ο Μιχάλης Μέσσιος γεννήθηκε στη Λεμεσό το 1971. Σπούδασε με υποτροφία στο «Berklee College of Music» στη Βοστόνη όπου ειδικεύτηκε στη σύνθεση, ενορχήστρωση και εκτέλεση στο είδος της μουσικής jazz. Μετά την επιστροφή του στην Κύπρο δραστηριοποιείται ως μέλος σε διάφορες μπάντες όπως Michael Messios enseble, The petsteppers, Charis Ioannou trio, Cyprus big band , Tasos Stylianou trio στις οποίες συνθέτει και ενορχηστρώνει. Έχει λάβει μέρος σε μεγάλα διεθνή jazz φεστιβάλ όπως, «Kracow Jazz festival» στην Πολωνία, «Kuwait Jazz festival», «Mitrovica Jazz festival» στη Σερβία, «Vortex Jazz» στο Λονδίνο, «Jazz φεστιβάλ Κρήτης», όπως και στα φεστιβάλ «Κύπρια», «Φεστιβάλ Αγλαντζιάς», «Πομού» και «Dogstock». Έχει συνεργαστεί  με πολύ μεγάλα ονόματα της μουσικής jazz, όπως οι: Joe Lovano, Tony Lakatos,  Gilad Atzmon, Janush Muniac, Mamelo Gaitanopoulos και Chris Byars.

Στην Κύπρο εμφανίζεται συχνά σε διάφορα clubs και συναυλιακούς χώρους που φιλοξενούν μουσική jazz.

   Το 2013 δημιουργεί τη δική του μπάντα με το όνομα «Michael Messios Symmetry Band». Την μπάντα αποτελούν οι Μιχάλης Μέσσιος (κοντραμπάσο), Χάρης Ιωάννου (σαξόφωνα), Μάριος Τούμπας (πιάνο) και Ιωάννης Βαφέας (ντραμς). Και οι τέσσερις μουσικοί είναι απόφοιτοι του φημισμένου αμερικανικού κολλεγίου Berklee. Η μπάντα παίζει αποκλειστικά κομμάτια του Μιχάλη Μέσσιου από την τελευταία του δουλειά -συνθέσεις με επιρροές από τη σύγχρονη όσο και την παραδοσιακή jazz- που χαρακτηρίζονται από δυνατές μελωδίες, μοντέρνα αρμονία και πολλές φορές περίπλοκους ρυθμούς και ρυθμικά μοτίβα. Ο Μιχάλης Μέσσιος έχει επίσης την τιμητική διάκριση ως εκτελεστής να αντιπροσωπεύει την πολύ γνωστή φίρμα μουσικών οργάνων «Ashdown Amps».

Δημοσιεύτηκε στην ομώνυμη στήλη, στο πολιτιστικό ένθετο, «Ηδύφωνο», της ελληνοκυπριακής εφημερίδας, «Η Σημερινή», την Κυριακή 11 Σεπτεμβρίου 2016, σσ. 4-5.