Περιθωριακά 55

Ο συγγραφέας Γεώργιος Χαριτωνίδης

Κώστας Ρεούσης

«Ένα σύντομο υπόμνημα για τον Γ. Χαριτωνίδη»

Περιθωριακά-Κωνσταντίνος Α. Ει. Παπαθανασίου

Ένα ζόρικο κείμενο του ποιητή Κώστα Ρεούση για τον συγγραφέα Γεώργιο Χαριτωνίδη, που αξίζει να υπενθυμιστεί, αναδημοσιεύει η στήλη, μια κι η επικινδύνως ανοδική πορεία του χαλεπού των ημερών το επιβάλλει.

Στο 5^ο τεύχος του «Ηδύφωνου», της Κυριακής 3.5.2015, η διπλανή στήλη («Πολιτισμικοί Μετεωρίτες») είχε φιλοξενήσει συνέντευξη του συγγραφέα Γεώργιου Χαριτωνίδη, με την ευκαιρία τότε της κυκλοφορίας του νέου του βιβλίου με διηγήματα, «Ανέβας και Κατέβας». Λόγω της έκτασης της συνεντεύξεως και του περιορισμού των λέξεων που επιβάλλει η δημοσιογραφική πρακτική, είχα αναγκαστεί να κόψω μια ερώτηση-απάντηση, σε συμφωνία φυσικά με τον συγγραφέα.

   Την εποχή, επίσης, που κυκλοφόρησε το βιβλίο του κύριου Χαριτωνίδη, ο εξ αποστάσεως φίλος του συγγραφέα και συνεργάτης μου, Κώστας Ρεούσης, είχε δημοσιεύσει σ’ ένα έγκριτο ελλαδικό διαδικτυακό λογοτεχνικό περιοδικό ένα ζόρικο κείμενο που αφορούσε στον συγγραφέα και στο βιβλίο του με αποκαλυπτικές προεκτάσεις. Το κείμενο, φυσικά, διαβάστηκε από πλήθος αναγνωστών κι είχε προκύψει κι ένα θέμα για τη σκληρότητα των επιθετικά λεχθέντων… όσων.

    Έχει περάσει, σχεδόν ένας χρόνος, από τότε κι ήρθε καιρός να δημοσιεύσουμε τόσο την κομμένη ερώτηση-απάντηση όσο και το κείμενο του Ρεούση, για έναν άνθρωπο που πρωτίστως τιμά την πατρίδα που φορά κατάσαρκα στην ψυχή του.

Η κομμένη ερώτηση-απάντηση

Κ.Α.Ει.Π.: Γράφεται στο μυθιστόρημά σας, «Αναμνήσεις με πολλά κουκούτσια»: «Στη συνέχεια μας έδωσαν μια πρόχειρη βεβαίωση ότι διατελέσαμε αιχμάλωτοι, δυο λίρες ως χρηματικό βοήθημα, και μας άφησαν ελεύθερους. Οι δύο αυτές λίρες ήταν και η μοναδική κρατική υποστήριξη που είχαμε μέχρι σήμερα ως αιχμάλωτοι πολέμου… ». Δεν επιδέχεται σχόλιο τέτοια κατάθεση, αλλά επιτρέψτε μου μία ίσως ενοχλητική ερώτηση. Γιατί αποδεχθήκατε το Κρατικό Βραβείο Μυθιστορήματος του Υπουργείου Παιδείας & Πολιτισμού της Κύπρου;

Γ.Χ.: Όπως αγνοούσα τα περί συγγραφής βιβλίων και εκδοτικών οίκων έτσι αγνοούσα ότι υπήρχε και επιτροπή που κρίνει και βραβεύει βιβλία. Ένας φίλος εκπαιδευτικός θυμάμαι με συμβούλευσε να καταθέσω βιβλία μαζί με αίτηση στο Υπουργείο Παιδείας, για να εγκριθεί για τις βιβλιοθήκες των σχολείων. Όταν πέρασα από το τμήμα της Δημοτικής Εκπαίδευση, η κυρία εκεί που παράλαβε την αίτηση με έπιασε κουβέντα, γιατί έτυχε να το διαβάσει το βιβλίο μου και με ρώτησε αν το κατέθεσα και στην επιτροπή για τα κρατικά βραβεία. «Εδώ δίπλα είναι», μου είπε, «για να μη ξανάρχεσαι». Αφού ήταν δίπλα, πήγα και άφησα βιβλία με μια πρόχειρη θυμάμαι αίτηση. Απίστευτο αλλά το διάβασα στην εφημερίδα ότι το «Αναμνήσεις με πολλά κουκούτσια» βραβεύτηκε. Δεν πίστευα στα μάτια μου. «Μα είναι δυνατόν», έλεγα «εγώ που δεν ήξερα μια έκθεση να γράψω…». Η έκπληξη και η χαρά μου ήταν μεγάλη. Βιώνοντας συνεχείς ήττες στη ζωή μου το εξέλαβα ως νίκη. Με την ωριμότητά μου όμως σήμερα πιστεύω ότι η αληθινή βράβευση για ένα βιβλίο είναι η αντοχή του μέσα στον χρόνο. Εννοείς όμως γιατί το δέχτηκα, αφού η πατρίδα δε μου πρόσφερε τίποτε. Δε με ενοχλεί. Ό,τι κάναμε και ίσως χρειαστεί να κάνουμε δε θέλουμε ανταμοιβή. Η σχέση μας με την πατρίδα δε στηρίζεται στο δούνε και λαβείν. Μόνο αναγνώριση χρειαζόμαστε και αν δε μας τη δώσει ούτε και αυτή, δεν πειράζει.

Για τον Γεώργιο Χαριτωνίδη: ένα σύντομο υπόμνημα

[Αναφορά στη συλλογή διηγημάτων του, «Ανέβας και Κατέβας», εκδόσεις Κέδρος, Αθήνα, Οκτώβριος 2014]

  

Σε ανύποπτο χρόνο και στην ειλικρίνεια της νύχτας, όταν πάνω στην αλκοολική μπάρα καταθέτεις ψυχή, είχα ψελλίσει πως η Ποίηση και η Μουσική (και το πι και το μι κεφαλαία) γίνεται από λαϊκούς ανθρώπους. Από γνήσιους πατριώτες κι από πηγή, που απαθανάτισε το βλέμμα τους το «Κακό» και δεν έστερξαν ποτέ να εξαργυρώσουν τον θάνατο ή τ’ ανείπωτο τραύμα στο βωμό του κατάπτυστου κέρδους και της προδοτικής περιδίνησης της νεότερης ελληνικής/κυπριακής ιστορίας/τραγωδίας. Ένας τέτοιος άνθρωπος είναι και ο Γεώργιος Χαριτωνίδης από τη Λάπηθο της Κερύνειας. Ένας αφανής στρατιώτης/πολεμιστής, αιχμάλωτος, πρόσφυγας, απόδημος «νεκροτόμος» και σπουδαίος συγγραφέας από ανάγκη να λεχθούν τα πράγματα κι οι καταστάσεις επακριβώς, κι όχι με τη γνωστή «λογοκρισία» που καλοπληρώνει ο κάθε Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών ή Ενοχών στο άτιμο παζάρι της επαναπροσέγγισης.

   Ο κύριος Χαριτωνίδης δεν γράφει για να τον αποκαλέσουμε λογοτέχνη και δεν γράφει για να καταταχτεί κάπου ή όπως ή διά της πλαγίας οδού στην ξεπεσμένη εδώ και καιρό ελληνική και κυπριακή/ελληνική γραμματολογία. Από την πρώτη του εμφάνιση στα Ελληνικά Γράμματα (και το έψιλον και το γάμμα κεφαλαία), το 2003 με το ευσύνοπτο μυθιστόρημά του «Αναμνήσεις με πολλά κουκούτσια», έως σήμερα, με τη συλλογή διηγημάτων του «Ανέβας και Κατέβας», προσφέρει, γενναιόδωρα, αποσπάσματα εύρωστης ψυχικής καταβύθισης και ανάδυσης στον υπαρκτό κέλευθο του έντιμου βίου του. Χωρίς την ηλιθιότητα της κομπορρημοσύνης και με το νερό του ματιού του γεμάτο την πίκρα της βιασμένης μνήμης, επιστρέφει στον τόπο του τον τόπο του κι όλα εκείνα που οφείλει να ξεσκεπάσει εκ νέου. Απλός, κατανοητός, ρέων ο λόγος του στα 19 σύντομα, αν όχι ακαριαία, διηγήματα της προαναφερθείσας συλλογής. Χωρίς να το γνωρίζει συνομιλεί απευθείας, και μέσω των εκχυημάτων φαντασίας τού υπογράφοντος το σύντομο τούτο υπόμνημα, με την περίφημη διάλεξη που έδωσε ο Federico García Lorca τον Οκτώβριο του 1934 στο Buenos Aires, κατά τη διάρκεια της περιοδείας του στην Αργεντινή, «Juego y teoría del duende». Κάντε τον κόπο να τον διαβάσετε.           

Κώστας Ρεούσης

Λευκωσία, 18.12.2014

[21 Δεκεμβρίου 2014, διαδικτυακή επιθεώρηση ποιητικής τέχνης «Ποιείν»]

Δημοσιεύτηκε στην ομώνυμη στήλη, στο πολιτιστικό ένθετο, «Ηδύφωνο», της ελληνοκυπριακής εφημερίδας, «Η Σημερινή», την Κυριακή 24 Ιανουαρίου 2016, σ. 5.