Περιθωριακά 51

Οι ποιητές (από τ’ αριστερά) Γκρέγκορι Κόρσο & Άλεν Γκίνσμπεργκ σε πλάνο απ’ την ταινία

Pull My Daisy

Περιθωριακά-Κωνσταντίνος Α. Ει. Παπαθανασίου

Ταινία 28 λεπτών των Ρόμπερτ Φρανκ και Άλφρεντ Λέσλι, μια πολύ ελεύθερη διασκευή ενός θεατρικού έργου του Τζακ Κέρουακ. Με τους Άλεν Γκίνσμπεργκ, Λάρι Ρίβερς, Μπελτιάν (Ντελφίν Σεϊρίγκ), Γκρέγκορι Κόρσο, Ντέιβιντ Άμραμ, Πίτερ Ορλόφσκι, Πάμπλο Φρανκ, ακούγεται off η φωνή του Τζακ Κέρουακ, ενώ η μουσική είναι του Ντέιβιντ Άμραμ.

Η ταινία αρχίζει με ένα κομμάτι τζαζ του Ντέιβιντ Άμραμ. Η Λιν Σέφιλντ τραγουδά το «Pull My Daisy» («Κόψε τη μαργαρίτα μου»), ένα τραγούδι γεμάτο σαφή σεξουαλικά υπονοούμενα. Η μαύρη οθόνη διαπερνάται από μια αχτίνα φωτός που διευρύνεται. Μια νέα λεπτή γυναίκα ανοίγει τα παραθυρόφυλλα του σπιτιού της. Ακούγεται μια βαθιά υπέροχη φωνή, είναι η φωνή του Κέρουακ, που λέει: «Νωρίς το πρωί, στον κόσμο… ». Τα λόγια του δημιουργού του «Στο Δρόμο» θα συνοδεύουν όλη την ταινία, εφόσον το «Pull My Daisy» γυρίστηκε χωρίς ήχο, και στη συνέχεια επενδύθηκε ηχητικά από έναν μοναδικό αφηγητή: τον Τζακ Κέρουακ αυτοπροσώπως.

   Η νεαρή γυναίκα καλεί το γιο της να ετοιμαστεί για το σχολείο. Η ηθοποιός που παίζει το ρόλο της μαμάς λεγόταν Μπελτιάν. Αυτό ήταν ψευδώνυμο. Στην πραγματικότητα αυτό το όμορφο λεπτό πρόσωπο ανήκε στη Γαλλίδα ηθοποιό Ντελφίν Σεϊρίγκ, τη μελλοντική Μυριέλ του Αλέν Ρενέ, τη Φαμπιέν Ταμπάρ στην ταινία «Κλεμμένα φιλιά» του Φρανσουά Τρυφό. Το αγοράκι είναι ο Πάμπλο Φρανκ, γιος του μεγάλου φωτογράφου που γεννήθηκε στην Ελβετία, του Ρόμπερτ Φρανκ, που είναι ένας από τους σκηνοθέτες της ταινίας.

   Το υπόλοιπο μέρος του «Pull My Daisy» αφηγείται την επίσκεψη κάποιων φίλων, του Γκρέγκορι Κόρσο, του Άλεν Γκίνσμπεργκ και του Πίτερ Ορλόφσκι, που είναι ντυμένοι με χοντρά παλτά, καθώς και του Ντέιβιντ Άμραμ στο σπίτι του Λάρι Ρίβερς ή Μίλο, ο οποίος δεν είναι ακόμη εκεί. Όταν ο Μίλο επιστρέφει από τη δουλειά (είναι σιδηροδρομικός υπάλληλος), διασκεδάζει με τους φίλους του. Φτάνει με τη σειρά του ένας παράξενος αγγλικανός επίσκοπος, ένας φιλελεύθερος ιεράρχης ο οποίος όμως δεν καταφέρνει να τα βγάλει πέρα με το ντελίριο του Λάρι Ρίβερς και της παρέας του.

   Το σύνολο της ταινίας, όπου τα θέματα αλλάζουν με μεγάλη ρευστότητα, αποπνέει μια καλή διάθεση και ένα μποέμικο πνεύμα εξαιρετικής ποιότητας, μια αίσθηση επιτάχυνσης που μοιάζει να βγαίνει κατευθείαν από το βωβό κινηματογράφο. Υποστηρίζεται από την πολύ καλή μουσική του Ντέιβιντ Άμραμ και τους αριστοτεχνικούς φωτισμούς του Ρόμπερτ Φρανκ. Είναι η πρώτη από τις ταινίες που θα σκηνοθετήσει ο φωτογράφος. Την ίδια περίοδο είχε εκδοθεί το άλμπουμ του «Americans», ένα από τα πιο ωραία βιβλία με θέμα την Αμερική και τους κατοίκους της. Στη συνέχεια θα γυρίσει 20 ταινίες μικρού, μεσαίου και μεγάλου μήκους.

   Η περιπέτεια αυτής της ταινίας, που έγινε κλασική του underground κινηματογράφου, ξεκινά το 1958, ένα χρόνο μετά την κυκλοφορία και το θρίαμβο του «On the Road» («Στο Δρόμο»). Τότε ο Κέρουακ είναι ο βασιλιάς της νύχτας στο Γκρίνουιτς Βίλατζ. Σε αυτό το περιβάλλον της τρέλας της εποχής των μπίτνικ, ο Άλφρεντ Λέσλι και ο Ρόμπερτ Φρανκ τού ζητούν να τους βοηθήσει στο γύρισμα μιας ταινίας. Ο Κέρουακ είχε τότε βγάλει από το συρτάρι ένα παλιό θεατρικό έργο που είχε θεωρηθεί ακατάλληλο για τη σκηνή, το «Beat Generation». Στο έργο αυτό διηγείται με ποιο τρόπο, στο Σαν Χοσέ, μερικά χρόνια πριν, ο Νιλ Κάσαντι, ο Ντιν Μοριάρτι του «Δρόμου» και οι φίλοι του είχαν φέρει σε δύσκολη θέση και σχεδόν είχαν αναγκάσει έναν φιλελεύθερο ιερέα που είχε έρθει να τους επισκεφτεί να τραπεί σε φυγή.

   Πάνω στο κείμενο αυτό, ο Κέρουακ ηχογραφεί μια απίστευτη μαγνητοταινία την οποία ο Φρανκ δίνει στον Άμραμ να την ακούσει. «Δεν είναι άσχημη», λέει αυτός. Τότε ο Φρανκ τού αναγγέλλει ότι θα γυρίσει μια ταινία με βάση αυτή τη μαγνητοταινία. Ο Άμραμ μένει άναυδος. Θα εκπλαγεί ακόμη περισσότερο όταν ο Ρόμπερτ Φρανκ τού δίνει το σενάριο της ταινίας: «Η εργασία για το ‘Pull My Daisy’ έμοιαζε με την ανάγνωση ποίησης σε συνδυασμό με τζαζ μουσική που κάναμε τότε», διηγείται ο Ντέιβιντ Άμραμ. «Ήταν μια τρέλα. Επί δώδεκα ώρες καθημερινά, όλοι ξέσπαγαν, φλίπαραν, τα έδιναν όλα, έκαναν πλάκα, αυτοσχεδίαζαν. Ο Άλφρεντ Λέσλι προσπαθούσε να ελέγξει την κατάσταση, αλλά ο καθένας έκανε το χαζό στη γωνιά του». Όλοι εργάστηκαν εθελοντικά και αφιλοκερδώς για την ταινία. Το γέλιο ήταν άφθονο και ο ίδιος ο Φρανκ δυσκολευόταν να κρατήσει σταθερή την κάμερά του από τα γέλια.

   «Η ταινία ήταν φανταστική, αλλά δεν είχε πολλά κοινά με το αρχικό στάδιο», προσθέτει ο Άμραμ. Η μουσική που έπαιξε στο πιάνο ο ίδιος ο Άμραμ, με τη φωνή της Μπαμπς Γκονζάλες, τον Άρθουρ Φίλιπς στο κοντραμπάσο, τον Αλ Χέιργουντ στα τύμπανα, τον Ρίνι Ρόουζμαν στο όμποε, τον Μίντατ Σερμπάγκι  στη βιόλα και την Τζέιν Τέιλορ στο μπάσο, ήταν εκπληκτική. Ο Τζακ Κέρουακ αυτοσχεδίασε ένα νέο κείμενο, για την καινούργια ιστορία που είχαν κινηματογραφήσει ο Φρανκ και ο Λέσλι.

Δημοσιεύτηκε στην ομώνυμη στήλη, στο πολιτιστικό ένθετο, «Ηδύφωνο», της ελληνοκυπριακής εφημερίδας, «Η Σημερινή», την Κυριακή 11 Οκτωβρίου 2015, σ. 5.