Περιθωριακά 34

Το εξώφυλλο του πρώτου τεύχους της «Συντέλειας», Άνοιξη-Καλοκαίρι 1990

Συντέλεια & Νέα Συντέλεια

«Όταν ο λογοτεχνικός Τύπος εξυψώνεται»

[Περιθωριακά-Κωνσταντίνος Α. Ει. Παπαθανασίου]
 

Μία συντακτική επιτροπή, ένα ή δύο περιοδικό/ά, δύο περίοδοι, δύο επάλληλοι κύκλοι ή πώς οι σοβαρές/συνεκτικές συλλογικότητες επιδρούν καταλυτικά

Ο λογοτεχνικός Τύπος αποτελεί τη βάση απ’ την οποία εκκινούν όλες οι σωστές έως σοβαρές εκφράσεις του τυπωμένου ή όχι βιβλίου. Είναι η «αρένα» στην οποία δοκιμάζεται η «γραφή». Είναι το εφαλτήριο όπου εκγυμνάζεται το πνεύμα. Είναι το «πεδίο μάχης» όπου οι «στρατιές» των γραφιάδων επιδίδονται, επιτυχώς ή ατυχώς, στον «πόλεμο» της νόησης, της διά νόησης, της κατά νόησης ή, ακόμη, και της παρά νόησης.

    Η επιλογή των «Περιθωριακών», αυτής της Κυριακής, που εξετάζει την περίπτωση των περιοδικών «Συντέλεια» και «Νέα Συντέλεια», σαφέστατα, έχει να κάνει με την αναφορά στον Ανδρέα Παγουλάτο, στη διπλανή στήλη, αλλά κυρίως θέλει να καταδείξει στον Έλληνα Κύπριο αναγνώστη, επαΐοντα ή μη, το πώς ζυμώνονται, το πώς στήνονται, το πώς συντάσσονται, το πώς εκτίθενται και το πώς λειτουργούν τα περιοδικά που ασχολούνται με τη λογοτεχνία, εν γένει, και τις άπειρες διακλαδώσεις αυτής.     

Συντέλεια & Εξάντας

Λογοτεχνία-Τέχνη-Θεωρία. Πρώτο τεύχος, Άνοιξη-Καλοκαίρι 1990. Η «πλάτη» ο σημαντικότατος εκδοτικός οίκος «Εξάντας», κι όχι άσχετα ιδρύματα και κρατικοί ή ιδιωτικοί φορείς και χορηγοί. Διεύθυνση ή, εάν θέλετε, συντακτική επιτροπή: Νάνος Βαλαωρίτης, Μαντώ Αραβαντινού, Ανδρέας Παγουλάτος. Σύμβουλοι, των εικαστικών ο Νίκος Κεσσανλής και των επιστημών του ανθρώπου ο Κώστας Βεργόπουλος. Ανταποκριτές, απ’ τη Γαλλία ο Ζαν-Πιέρ Φάυ και από τη Γερμανία ο Αλέξανδρος Σχινάς. Τακτικοί συνεργάτες οι Σπήλιος Αργυρόπουλος, Ελένη Αυγούστου, Νίκος Δημάδης, Μάρκος Δραγούμης, Έκτωρ Κακναβάτος, Βασίλης Λαμπρόπουλος, Παναγιώτης Μποσνάκης και Μάνθος Σαντοριναίος. Καλλιτεχνική επιμέλεια της Μαρίας Βεϊοπούλου και, διευθυντής έκδοσης, δηλαδή ο «μαύρος» ή ο «αχθοφόρος» της υποθέσεως, ο πολυπράγμων Ανδρέας Παγουλάτος.

   Ο Νάνος Βαλαωρίτης στο «Προ-λογικό Σημείωμα», αναφέρει: «Ένα λογοτεχνικό περιοδικό έχει πολλαπλές λειτουργίες. Δεν είναι μόνο το καθρέφτισμα μιας εποχής ούτε μια οποιαδήποτε πληροφόρηση για οτιδήποτε. Δημιουργεί το χώρο του. Επηρεάζει. Πηγαίνει πίσω σε άλλες εποχές. Προχωρεί μπροστά. Φτιάχνει έναν ιδεατό κόσμο, μια ατμόσφαιρα, ένα κλίμα. Δημιουργεί το αναγνωστικό του κοινό. Εφευρίσκει τον αναγνώστη, τον κρατάει ανυπόμονο να δει άλλο φύλλο. Να υποδεχτεί τη συνέχεια. Κάνει ανθρώπους να γράψουν που δεν θα ’γραφαν αλλιώτικα. Κι αυτούς που γράφουν τους κατευθύνει σε νέους προσανατολισμούς σε άλλα σημεία του ορίζοντα. Ένα περιοδικό, όπως η νέα θεωρία της γης-Γαίας, είναι ένας ζωντανός οργανισμός που ανοίγει δρόμους. Ανοίγει τα μάτια. Ανοίγει παράθυρα και πόρτες πάνω σε άλλες προοπτικές που δεν υπάρχουν ακόμα. Κι όλα αυτά, τα είναι, χωρίς να ’ναι ένα παντοπωλείο όπου περνάνε, χωρίς δικαιολογίες, ασύνδετα και άσχετα κομμάτια. Ούτε όμως είναι ένα κλειστό οικοδόμημα χωρίς ανοίγματα, τελειωμένο για πάντα. Αντίθετα είναι μια ροή, μια εξέλιξη, που συνεχώς αλλάζει, μένοντας το ίδιο.».

   Η διαδρομή της «Συντέλειας» κράτησε μέχρι την Άνοιξη-Καλοκαίρι του 1992. Κυκλοφορήθηκαν 4 Τεύχη, εκ των οποίων τα τρία διπλά (αυτό που γράψαμε παραπάνω, τχ. 2-3, Φθινόπωρο 1990-Χειμώνας 1991, τχ. 4-5, Άνοιξη-Καλοκαίρι 1991 και τχ. 6-7, Άνοιξη-Καλοκαίρι 1992). Η ύλη τους περιλαμβάνει πρωτότυπα κείμενα, μελέτες, αφιερώματα, μεταφράσεις και άλλα πολλά. Ενδεικτικά κάποια ονόματα: Κώστας Ταχτσής, Νικόλαος Κάλας, Νίκος Καχτίτσης, Χρύσα Ρωμανού, Τζέιμς Τζόις, Φερνάντο Πεσόα (τχ.1)-Οδυσσέας Ελύτης, Έκτωρ Κακναβάτος, Φράντς Κάφκα, Ανδρέας Εμπειρίκος, Τζόις Μανσούρ, Ιουλίτα Ηλιοπούλου, Γιώργος Ζογγολόπουλος (τχ.2-3)-αφιέρωμα Έλληνες Υπερρεαλιστές Ποιητές, Αντονέν Αρτό, Ζισέλ Πράσινος, Διονύσιος Σολωμός, Ανδρέας Κάλβος, Εμμανουήλ Ροΐδης, Στρατηγός Μακρυγιάννης (τχ. 4-5)-αφιέρωμα στον Χέλντερλιν, αφιέρωμα στον Σολωμό, αφιέρωμα στον Μαλαρμέ, αφιέρωμα στον Καβάφη, Σάμιουελ Μπέκετ, Νατάσα Χατζιδάκι, Βασίλης Ραϊκόφτσαλης (τχ.6-7).

Νέα Συντέλεια & Άγκυρα

Λογοτεχία-Τέχνες-Θεωρία. Τεύχος 1-2, Άνοιξη-Καλοκαίρι 2004. «Πλάτη» οι εκδόσεις «Άγκυρα». Μαζί με το τεύχος μία συλλεκτική έκδοση αφιερωμένη σε δύο μεγάλους ποιητές: Tον Carlos Drummond de Andrade, που θεωρείται ο μεγαλύτερος Βραζιλιάνος ποιητής του 20ού αιώνα και τον Πορτογάλο πολυσύνθετο ποιητή Fernando Pessoa, σε μετάφραση Ανδρέα Παγουλάτου. Διεύθυνση των Νάνου Βαλαωρίτη και Ανδρέα Παγουλάτου, εξώφυλλα των Δημήτρη Θ. Αρβανίτη και Marie Wilson. Ανταποκριτές, απ’ τις Η.Π.Α. ο Lawrence Ferlingetti, απ’ τη Γαλλία οι Jean-Pierre Faye και Gérard Augustin, απ’ την Ιταλία ο Bruno Pombili, απ’ την Ελβετία ο Dimitris Depountis, απ’ τη Δανία ο Θεοφάνης Μελάς και απ’ την Αγγλία ο Ν. Αργυρόπουλος. Τακτικοί συνεργάτες οι Ιάσων Δεπούντης, Μιχαήλ Μήτρας, Βίκτωρ Ιβάνοβιτς, Νατάσα Χατζιδάκι, Έλενα Νούσια, Κωστής Τριανταφύλλου, Σωτήρης Λιόντος, Ελισάβετ Αρσενίου, Κώστας Σταθόπουλος, Νίκος Σταμπάκης, Ανδρέας Φλουράκης, Μαρία Ευσταθιάδη, Ζ.Ι. Σιαφλέκης και Γιώργος Μαρής.

   Αφιερώματα στους Ανδρέα Εμπειρίκο, Νικόλαο Κάλας, Γιώργο Μακρή και ανάμεσα σε άλλα ονόματα αυτά των Walt Whitman, Tristan Tzara, Paul Celan (τχ. 1-2). Τεύχος 3-4, Φθινόπωρο 2004-Χειμώνας 2005, μαζί με μία συλλεκτική έκδοση ποιημάτων του μεγάλου Ουαλού ποιητή Dylan Thomas, σε μετάφραση του ποιητή Νάνου Βαλαωρίτη και της Ράνιας Μουσούλη και ενός αφηγήματος της «Άσπρης Φάλαινας (Dick Moby)» εκ βαθέων του διακεκριμένου Ιταλού συγγραφέα Bruno Pompili σε μετάφραση της Μαρίκας Περλορέντζου και ένα δίσκο ακτίνας με σπάνιες ηχογραφήσεις απαγγελιών και μελοποιήσεις ποιημάτων. Ανάμεσα σε άλλα, αφιερώματα στον Νίκο Στάγκο, στο 1^ο Υπερρεαλιστικό Μανιφέστο (1924-1004), στον Octavio Paz και στο σημαντικότατο Έλληνα εικαστικό Δανιήλ.

   Τεύχος 5-6-7, Άνοιξη 2006, μαζί με μία συλλεκτική έκδοση ποιημάτων του μεγάλου γαλλόφωνου ποιητή Ghérasim Luca, με εισαγωγή και μετάφραση του Ανδρέα Παγουλάτου και αποσπάσματα από «Το ταξίδι του Λάο-Τσε στην Κωνσταντινούπολη» του Γάλλου ποιητή Gérard Augustin με εισαγωγή και μετάφραση των Νάνου Βαλαωρίτη και Ανδρέα Παγουλάτου και πάλι με ένα δίσκο ακτίνας με ηχογραφήσεις απαγγελιών και μελοποιήσεις ποιημάτων. Αφιερώματα στους James Joyce, Ανδρέα Εμπειρίκο, Raymond Roussel, Arthur Cravan και στη Lyn Hejinian και πολλά άλλα ποιήματα, κείμενα, μελέτες, σχέδια.

    Τεύχος 8-9-10, 2008, μαζί με μία συλλεκτική έκδοση ποιημάτων του μεγάλου Αμερικανού ποιητή Lawrence Ferlinghetti, σε μεταφράσεις των Ν. Βαλαωρίτη, Α. Παγουλάτου (που υπογράφει και την εισαγωγή), Ε. Αρσενίου, Κ. Σταθόπουλου, Α. Φλουράκη καθώς και έξι διηγημάτων των μεγάλων Βραζιλιάνων συγγραφέων João Guimarães Rosa, Clarice Lispector και Graciliano Ramos, σε μετάφραση από τα πορτογαλικά και εισαγωγή του Α. Παγουλάτου, και ακόμη ένα δίσκο ακτίνας με σπανιότατες και εκπληκτικότατες ηχογραφήσεις που αφορούν στην ποίηση. Αφιέρωμα στον Νίκο Εγγονόπουλο, ένα ανέκδοτο ποίημα του Ανδρέα Εμπειρίκου, «Είμαστε τα εργοστάσια της ζωής», μαζί με ένα κείμενο που αφορά στο ποίημα τού γιου του Λεωνίδα Εμπειρίκου, αφιέρωμα στη Λατινική Αμερική μέσα από τους ποιητές και συγγραφείς Vicente Huidobro (Χιλή), Gonzalo Rojas (Χιλή), Virgilio Pinera (Κούβα) και ένα ιδιαίτερο αφιέρωμα στη μεγάλη Πορτογαλίδα ποιήτρια Sophia de Mello Breyner.

   Ένα επόμενο τεύχος, που η ύλη του είχε συγκεντρωθεί, δυστυχώς, δεν κυκλοφόρησε εξαιτίας του απροσδόκητου θανάτου του Ανδρέα Παγουλάτου, ο οποίος ήταν και ο κινητήριος μοχλός της έκδοσης. Εντούτοις, αργότερα, δημοσιεύτηκε σε κάποιο τεύχος, του καλού περιοδικού «Μανδραγόρας», ως αφιέρωμα στην «Ύλη του τελευταίου τεύχους της ‘Νέας Συντέλειας’».

Το εξώφυλλο του τελευταίου τεύχους της «Νέας Συντέλειας», 2008

Δημοσιεύτηκε στην ομώνυμη στήλη, στο πολιτιστικό ένθετο, «Ηδύφωνο», της ελληνοκυπριακής εφημερίδας, «Η Σημερινή», την Κυριακή 13 Μαρτίου 2016, σ. 5.