Πολιτισμικοί Μετεωρίτες 43

Το εξώφυλλο της πρώτης έκδοσης με το σχέδιο του Κάρολου Τσίζεκ

Το ’80 της Ελληνικής Ποιήσεως

«Θανάσης Σερέφας, Αυτή που γλεντάει στο φως»

Πολιτισμικοί Μετεωρίτες-Κωνσταντίνος Α. Ει. Παπαθανασίου

Οι «Πολιτισμικοί Μετεωρίτες», για τέταρτη συνεχόμενη Κυριακή, επικεντρώνονται στους ποιητές της γενιάς του ογδόντα, και ολοκληρώνουν την πρώτη φάση «καταβύθισης» (ας το θέσουμε έτσι), με έναν «αποστάτη» της ποίησης τής υπό εξέταση δεκαετίας.

Σε ανύποπτο χρόνο, ο ποιητής-ψυχίατρος Σωτήρης Παστάκας, -μιλώντας για έναν κοινό γνωστό ποιητή που είχε κυκλοφορήσει ένα μυθιστόρημα- μου είπε πως οι ποιητές «αυτοκτονούν»… στην πρόζα, στο διήγημα, στο θεατρικό. Κάπως έτσι, χρησιμοποιώ τη λέξη «αποστάτης» στην πρόταξη του κειμένου, για τον ποιητή Σάκη (Θανάση) Σερέφα.

   Ο Θεσσαλονικιός ποιητής είναι περισσότερο γνωστός για τα θεατρικά του έργα, για τις νουβέλες του, για τα διηγήματά του και φυσικά για τις περίφημες μελέτες του για τη γενέτειρά του πόλη. Όμως, το ξεκίνημά του ήταν τελείως άλλο, και δη ποιητικό, μια και ήταν ένας κι αυτός από εκείνους τους «φίλους του βορρά» που άρχισαν το «στίβο» από τις περίφημες εκδόσεις της «Διαγωνίου» του Ντίνου Χριστιανόπουλου.

   Βέβαια, για να μην αδικήσουμε τον ποιητή, συνεχίζει να γράφει ποίηση εξελίσσοντας τα πρωταρχικά του πατήματα με έναν ευφάνταστο ποιητικό κλαυσίγελο να συντροφεύει, άλλοτε τη μοναξιά άλλοτε την κοσμοσυρροή, των στίχων του, και φυσικά τους αναγνώστες του. Είναι που και ο γράφων τον παρακολούθησε μέχρι και το 2007, όπου και κυκλοφόρησε το «Πρώτα πέθανε η κότα», Κέδρος, 2007… μ’ εκείνο το εκπληκτικό μονόστιχο ποίημα, «Ωδή στη χοληστερίνη»: Κι ο Κάλβος είχε. (σ. 21).

Το ερεβώδες ερωτικό χιούμορ στην ποίηση του Σάκη Σερέφα

Ο ποιητής εμφανίζεται στα Ελληνικά Γράμματα το 1983, με την ποιητική συλλογή «Λεζάντα για μια φωτογραφία», εκδ. Διαγωνίου, Θεσσαλονίκη. «Ακόλουθος» κι αυτός της «Ερωτικής Σχολής της Θεσσαλονίκης» (Χριστιανόπουλος, Ιωάννου, Ασλάνογλου), με εμπεδωμένα τα διδάγματα των προαναφερθέντων ποιητών, λοξοδρομεί δημιουργικά θέτοντας τη δική του γραφή/σφραγίδα στην υπηρεσία της ποίησης. Σε όλη του την ποιητική διαδρομή σκαλίζει στο ερεβώδες ερωτικό τοπίο του σύγχρονου ανθρώπου με «βέλος» στη φαρέτρα τού φτερωτού ζιζανίου… το χιούμορ. Λόγος καθημερινός, χωρίς λεκτικούς ακροβατισμούς –μια ιδιόρρυθμη στάση γέλιου μέχρι δακρύων, ακόμη κι όταν η θλίψη αγγίζει επικίνδυνα τα όρια της πίκρας. Η πόλη πανταχού παρούσα, τροφοδοτώντας νυχθημερόν το εργαστήρι του ποιητή: δρόμοι, πλατείες, γάτες, σκυλιά, ζητιάνοι, γυναίκες, κορίτσια, άντρες, αγόρια, γέροι, γριές. Ολοζώντανο το τσίρκο της ανθρώπινης ύπαρξης με μια μοναξιά που σπάει κόκαλα και μια γιορτή που πάντα καταλήγει σ’ ένα κρεβάτι ή σε μια θεοσκότεινη εξομολόγηση με τα εσώτερα σπλάχνα των αβυσσαλέων νευροδιαβιβαστών.       

Εκθετήριο φιδιών

θέλω εμένα να ελαύνει στη λεωφόρο Κηφισίας· το κρύο

ασ’ το διαπεραστικό· πες μόνο: μ’ έζωνε πηχτό κασκόλ

στον άνεμο ελεγκάν

ογδόντα φίδια γδέρναν γυάλινα κλουβιά και μες στο

δεύτερο ήταν ωραία η ζωή, όχι φίδι εντελώς, μα δρά-

κος πράσινος σα θυμωμένο χόρτο, ψαχνό χωρίς βλέμμα,

ακίνητος σα

(φλογάτος του λέω: σβέλτα, πυργώσου και χάλασε τα

γρήγορα πόδια μου, ζήσε πάνω τους το μένος της φυλής

σου, σκάσε λακέ την κρούστα που με σώζει όταν μου

φέρνεις στο σπίτι την κυρά σου την ωραία κι ύστερα

στέκεις μαζί μου απέναντι για να κοιτάξουμε το κάδρο

της κραυγής μου)

για την βασιλική κόμπρα που έγερνε βαρετά στην αί-

θουσα ορίστε πως ήταν η τρυφηλή τελετή, όταν εκείνη

και το υπέροχο χέρι μου γλίστρησαν λεία στον ξερό

χώρο με κρότο άσπρο απ’ την σαγήνη που έσπανε στα

τζάμια αθόρυβα

πες μόνο: ραβδώναν τον αέρα της ματιάς μου, φίδια,

συρίζοντας μια κοίλη σιωπή, γαστέρα σκονισμένη, που

μέσα της υπνώνουν άντρες τιμημένοι, με δέρματα με-

ταλλικά ακαταμάχητα, έτοιμοι πάντα να δαρθούν, να

φοβηθούν, να πουν Αθήνα -όχι Μαραθών- Θεσσα-

λονίκη (η ανακόντα σκούντησε λίγη ανάσα) έτοιμοι και

να δώσουν την ξερή προσταγή:

     όταν το ρούχο του ερπετού σαπίσει και ζαρώσει

     ο χρόνος πάνω στη χλόη, να καλέσω νησιά και

     δωμάτια πόλεων -απ’ αυτά που τσιρίζουν στον

     θολό λογισμό- ν’ ακονίσω επάνω τους τον μηρό

     και το στήθος απ’ τις λέξεις που ήμουνα πριν

     γεννηθώ

[«Αυτή που γλεντάει στο φως», εκδ. Διαγωνίου, Θεσσαλονίκη, 1985, σσ. 14-15]

Εργοβιογραφικά (πηγή: βάση δεδομένων Βιβλιονέτ)

Ο Σάκης Σερέφας γεννήθηκε το 1960 στη Θεσσαλονίκη, όπου και ζει. Σπούδασε Μεσαιωνική και Νέα Ελληνική Φιλολογία στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Το 2000 έγινε δεκτός από το Πανεπιστήμιο Columbia της Νέας Υόρκης, ως υπότροφος του ιδρύματος Fulbright, όπου παρακολούθησε έναν κύκλο μαθημάτων του Τμήματος Κλασικών Σπουδών σχετικών με τη νεοελληνική Γλώσσα, Ιστορία και Λογοτεχνία.

   Μέχρι σήμερα, έχει εκδώσει 50 βιβλία με ποίηση, πεζογραφία, θέατρο, μελέτες για πόλεις, για τόπους και για ποιητές, μεταφράσεις και ανθολογίες. Έγραψε 13 θεατρικά έργα τα οποία έχουν ανέβει στο Εθνικό Θέατρο, στο Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος, στο φεστιβάλ Αθηνών-Επιδαύρου, στο φεστιβάλ Φιλίππων-Καβάλας, στο Θέατρο Τέχνης «Κάρολος Κουν», στην Πειραματική Σκηνή της «τέχνης», στο Tristan Bates Theatre (Λονδίνο, σε αγγλική μετάφραση) και αλλού.

   Το θεατρικό έργο του «Μαμ» τιμήθηκε με το βραβείο νεοελληνικού έργου «Κάρολος Κουν 2007», της Ένωσης Ελλήνων Θεατρικών Κριτικών. Το θεατρικό έργο του «Λιωμένο Βούτυρο» παρουσιάστηκε ως πρόταση του Υπουργείου Πολιτισμού (Ελλάς) στο Διεθνές Φεστιβάλ του Σαράγιεβο (2012). Το θεατρικό έργο του «Αποστολή στον Πλανήτη Γη» τιμήθηκε με το Βραβείο του Υπουργείου Πολιτισμού (Ελλάς) για το 2007.

   Το θεατρικό έργο του «Θα Σε Πάρει ο Δρόμος» περιλαμβάνεται στον κατάλογο με τα «120 καλύτερα σύγχρονα ευρωπαϊκά θεατρικά έργα» της European Theatre Convention (ETC, 2010).

   Το βιβλίο του «Ένας δεινόσαυρος στο μπαλκόνι μου» τιμήθηκε με το Κρατικό Βραβείο Βιβλίου Γνώσεων για Παιδιά, 2008.

   Το βιβλίο «Θεσσαλονίκη σε πρώτο πρόσωπο» (κείμενα: Σάκης Σερέφας, φωτογραφίες: από το αρχείο του Χάρη Γιακουμή) τιμήθηκε με το βραβείο «Milos» ως το καλύτερο ελληνικό φωτογραφικό βιβλίο στην 5^η Φωτογραφική Συνάντηση Κυθήρων 2006, από την Πολιτιστική Εταιρεία Κυθήρων και μεταφράστηκε στα γαλλικά από τις εκδόσεις Kallimages.

   Έγραψε το σενάριο για την ταινία «Ρουλεμάν» (μεγάλου μήκους, σκηνοθεσία: Πάνος Καρκανεβάτος, 2004) η οποία προβλήθηκε στο 46^ο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Θεσσαλονίκης (2005) καθώς και στο film-market του Φεστιβάλ των Καννών (2005).

Δημοσιεύτηκε στην ομώνυμη στήλη, στο πολιτιστικό ένθετο, «Ηδύφωνο», της ελληνοκυπριακής εφημερίδας, «Η Σημερινή», την Κυριακή 29 Νοεμβρίου 2015, σ. 4.