Παντοδάπαισι μεμειχμένα χροίαισιν 18

Αφιέρωμα στη μνήμη του Νίκου Βέλμου και το ιστορικό περιοδικό «Φραγγέλιο»

Ο Νίκος Βέλμος (1890-1930) ήταν μία από τις πιο ιδιότυπες και κοινωνικά στιγματισμένες μορφές των πρώτων δεκαετιών του 20ού αιώνα. Με πρώι­μες εμπειρίες περιπλανώμενου αλήτη και παραβάτη του ποινικού νόμου, έζησε ως το τέλος της ζωής του ως αληθινός μποέμ. Ομοφυλόφιλος, ναρκομανής και αλκοολικός, αλλά χαρισματικός και πο­λυτάλαντος, υπήρξε ακάματος δημιουργός.

Χωρίς, λόγω της αλητείας του, να έχει τελειώσει το δημοτικό σχολείο, κατόρθωσε με συνεχή αυτομόρφωση να γίνει ποιητής, πεζογράφος, θεατρικός συγγραφέας, σατιρογράφος και ο πρώτος μεταγλωττιστής κειμένων της καθαρεύουσας στη δημοτική γλώσσα. Ήταν συνάμα ηθοποιός, θιασάρχης και διασκευαστής θεατρικών έργων· εκδότης περιοδικού, φυλλαδίων και καλλιτεχνικών λευ­κωμάτων· «ασπούδαχτος» ζωγράφος, τεχνοκρίτης και γκαλερίστας, ιδρυτής του πρωτοποριακού Ασύλου Τέχνης.

Τη δεκαετία του 1920 εμφανίστηκε ως αναρχικός και κοινωνικός επαναστάτης. Σφοδρός πολέμιος του αστικού κατε­στημένου και διάπυρος υποστηρικτής των ταπεινών και καταφρονεμένων, αγωνίστηκε με πάθος και φραστικές α­κρότητες για κοινωνική δικαιοσύνη μέσω του περιοδικού του Φραγκέλιο (1926-1929), το οποίο, αν και συνάντησε την περιφρόνηση και την εχθρότητα του πνευματικού και καλλιτεχνικού κατεστημένου, αρκετοί λογοτέχνες και καλλιτέχνες το τίμησαν με τη συνεργασία τους, όπως ο Τέλλος Άγρας, o Τεύκρος Ανθίας, ο Στρατής Δούκας, ο Αναστάσιος Δρίβας, ο Φώτης Κόντογλου, ο Τάκης Παπατσώνης, ο Δημήτρης Πικιώνης, ο Γιαννούλης Χαλεπάς κ.ά.