Πολιτισμικοί Μετεωρίτες 38

Ο ποιητής Σταύρος Ζαφειρίου

Το ’80 της Ελληνικής Ποιήσεως

«Σταύρος Ζαφειρίου, Ζεστή Πανσέληνος»

[Πολιτισμικοί Μετεωρίτες-Κωνσταντίνος Α. Ει. Παπαθανασίου]

Με τη συνέργεια του Κώστα Ρεούση οι «Πολιτισμικοί Μετεωρίτες», για δεύτερη συνεχόμενη Κυριακή, αναδιφούν στην ελληνική ποίηση όπως αυτή καταγράφτηκε από τους ποιητές της γενιάς του ογδόντα.

Ο Σταύρος Ζαφειρίου συναντήθηκε με τον Κώστα Ρεούση το καλοκαίρι του 2006 στη Λευκωσία, όταν ο πρώτος μαζί με τη σύζυγό του Ζωή Βερβεροπούλου είχαν επισκεφτεί τη νήσο. Ο Ζαφειρίου είχε προσκαλεστεί από τους υπεύθυνους του ελληνοκυπριακού λογοτεχνικού περιοδικού «Ακτή», για να απαγγείλει σε εκείνα τα φιάσκα που ονομάζανε «Βραδιές Ποίησης με Πανσέληνο». Φυσικά, ο ποιητής, έλαμψε δια της αναγνώσεως των ποιημάτων του -πάντα μέσα από τα πρωτότυπα βιβλία του κι όχι από φωτοτυπίες ή από αμφιβόλου ποιότητας και προελεύσεως εκδόσεις.

   Ευκαιρίας δοθείσας, οι δύο ποιητές και ο συντάκτης που υπογράφει τους «Πολιτισμικούς Μετεωρίτες», περιδιάβηκαν την παλαιά πόλη εκατέρωθεν των πλευρών, συνομιλώντας περί ποιήσεως και άλλων ποιητικών αιτιών και αφορμών.

Ζεστή Πανσέληνος

Ο Σταύρος Ζαφειρίου εμφανίζεται στα ελληνικά γράμματα το 1983, με την ποιητική συλλογή «Το ευλύγιστο πέλμα» (εκδ. Εγνατία, Θεσσαλονίκη). Ακολουθούν δύο ποιητικές συλλογές από τις εκδόσεις σταθμό του αείμνηστου Λεωνίδα Χρηστάκη, Εκδόσεις Της Μη Άμεσης Επανάστασης, οι: «Και να μπλοφάρουμε στο όνειρο», Αθήνα, 1984 και «Στη μουβιόλα», Αθήνα, 1986. Αισίως φθάνουμε στο 1988, όπου από τις βραχύβιες και πολύ σημαντικές εκδόσεις Ρόπτρον κυκλοφορεί την τέταρτη ποιητική του συλλογή, «Ζεστή Πανσέληνος».

   Είναι εδώ που «συναντώ» τον ποιητή, όταν το 1994 καταφέρνω -στα περίφημα βιβλιοπωλεία των Αθηναίων- να βρω και αγοράσω τη συλλογή. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε που επιλέγω να τον παρουσιάσω, δεύτερο τη σειρά μετά τον Στρατή Πασχάλη, στο ελληνοκυπριακό αναγνωστικό κοινό. Προσωπική τοποθέτησή μου είναι πως, ο Σταύρος Ζαφειρίου, με τη «Ζεστή Πανσέληνο» θέτει το δαχτυλικό του αποτύπωμα/ογκόλιθο στην πορεία αιώνων και αιώνων… Ελληνικής Ποίησης.

   Ας τον ακούσουμε για λίγο: «Φαντάσματα σκέφτομαι. Άτονα σέρνουν αλυσίδες ξοπίσω τους. Βαριεστημένα είναι. Άκεφα. Θλιβερά. Με λερωμένα σεντόνια. Τόσοι αιώνες πέρασαν. Ποιος να τα πλύνει;», (στίχοι από το πρώτο ποίημα της συλλογής με τον τίτλο «Σχεδόν πρόλογος»). Σύνολο ποιημάτων δεκαεννέα, κι οι τίτλοι εποπτευμένοι και καταγεγραμμένοι σχεδόν… πανοπτικά: «Στη λεωφόρο με τους αγγέλους», «Ήμερο δέρμα», «Φλίπερ», «Μπλουζ», «Η νύχτα της Φορβόλης», «Αδράνεια», «Όπως τα μάτια», «Όχι εντελώς», «Άψογη κατάδυση» (θα μας απασχολήσει παρακάτω), «Ο χορός της αράχνης», «Πέρα από τα σώματα», «Ούτε και ξαναχόρεψες πια», «Ύστερα θα μου πεις καληνύχτα», «Πάλι γυρίζει», «Από το μάτι της φλέβας», «Και όμως υπάρχει», «Γενέθλια πόλη» και «Ζεστή πανσέληνος», που «βαφτίζει» και τη συλλογή με την αφιέρωση στη σημαντική αναρχική Ελληνίδα ποιήτρια, Κατερίνα Γώγου, η οποία δυστυχώς δεν βρίσκεται πλέον, τουλάχιστον δια ζώσης, μαζί μας.

Άψογη Κατάδυση        

Το ποίημα της κεφαλίδας χωρίζεται σε τέσσερα μέρη ή καλύτερα, όπως το καταγράφει κι ο ποιητής, σε τέσσερα τσιγάρα (Τσιγάρο Πρώτο, Τσιγάρο Δεύτερο, Τσιγάρο Τρίτο, Τσιγάρο Τέταρτο). Ας τα καπνίσουμε παρέα ή όπως λέμε και στο νησί… «τσιγαροφιλικά»: ερωτήματα χωρίς ερωτηματικά, απεύθυνση σε δεύτερο πρόσωπο, σήματα καπνού, γεγονότα μελλοντικά τετελεσμένα, πεπραγμένα υπερσυντελικά, στιγμές του βίου/ονείρου/θανάτου που δεν ξεχωρίζεις εάν έχουν συμβεί ή θα συμβούν. Κάτι, άλλωστε, που ελάχιστη σημασία έχει.

   Τσιγάρο Πρώτο: «Απόκοσμος τρόμος θα συγκλονίζει τα μάτια σου»· Τσιγάρο Δεύτερο: «Μονάχα το σάβανο φως/Θα λύνει το βλέμμα σου/Ή θα τυλίγει προσεχτικά το μυαλό σου/Στο καλό του κοστούμι· Τσιγάρο Τρίτο: «Τώρα εδώ θα περιμένεις τους διώκτες σου/Παραδομένος/Άφωνος, στο λαιμό θα καρφώνεις τα νύχια σου/Άφωνος όπως πάντα· Τσιγάρο Τέταρτο: «Τώρα εδώ θα ηλεκτρίζεις τα νεύρα σου/Ρημαγμένες εικόνες τρελών/Σκαμμένα μάγουλα θα διώχνουν το νου σου».

   -Ποιητή, Σταύρο Ζαφειρίου, με την άδειά σου παραλλάσσω τον τελευταίο στίχο της «τετράφυλλης καταδυτικής καπνίλας»: «Μοναχά η νύκτα γνωρίζει γιατί αντέχουμε» («Μόνο η νύχτα ξέρει γιατί δεν αντέξαμε», σ. 27). Και ένα βαθύφωνο ευχαριστώ για το ό,τι εν αγνοία σου μου έχεις προσδώσει ή προσφέρει. Να είσαι καλά, Σταύρο. Αντίο, φίλε!    

Εργοβιογραφικά

Ο Σταύρος Ζαφειρίου γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1958, όπου ζει και εργάστηκε για χρόνια στην Τοπική Αυτοδιοίκηση. Έχει βραβευτεί, αλλά αυτό δεν μας απασχολεί ιδιαίτερα, ούτε εικάζω και τον ίδιο τον ποιητή. Άλλα βιβλία του, εκτός από τα προαναφερθέντα είναι: «Η δεύτερη πεταλούδα και η φωτιά», Νεφέλη, 1992 (1^η ανατύπωση 1999), «Τα κατοικίδια», Εντευκτήριο, 1997, «Η Άτροπος των Ημερών», Νεφέλη, 1998, «Σώματος Λόγος», Σύγχρονοι Ορίζοντες, 2004, «Χωρικά», Νεφέλη, 2007, «Ενοχικόν (Ο μονόλογος ενός δράστη)», Νεφέλη, 2010, «Προς τα πού (Μια πολεμική ιστορία)», Νεφέλη, 2012 και «Δύσκολο», Νεφέλη, 2014. Έχει γράψει επίσης το αφήγημα, «Η κόρη του πλοιάρχου Νέμο», Τα Τραμάκια, 1990 και τα παραμύθια, «Ο ξυλοκόπος άγγελος», Σύγχρονοι Ορίζοντες, 2000 και «Το Καρναβάλι των Ζώων (έμμετρο θεατρικό παραμύθι)», Σύγχρονοι Ορίζοντες, 2000. 

ΖΕΣΤΗ ΠΑΝΣΕΛΗΝΟΣ

Στην Κατερίνα Γώγου

Να τη φοβάστε την πανσέληνο

Να μαζεύεστε στα σπίτια σας νωρίς

Και ν’ ασφαλίζετε καλά την εξώπορτα

Να προσεύχεστε

Και να κοιμάστε με το βαφτιστικό σας σταυρουδάκι

Κρεμασμένο στο στήθος

Γιατί έξω

Κάθε πανσέληνο

Κυκλοφορούν οι ποιητές

Ίδιοι λυκάνθρωποι

Κατασπαράζοντας τα ήθη

Των αθώων

Διψώντας για το αίμα

Των ανύποπτων

Καλώντας με ουρλιαχτά

Το Αρχαίο Νερό

Που θα ’ρθει κάποτε και θα σας κατακλύσει

Να φοβάστε την πανσέληνο

Στις γωνιές παραμονεύουν

Τα επικίνδυνα όνειρα

[Ζεστή Πανσέληνος, εκδ. Ρόπτρον, Αθήνα, 1988, σ. 43]

Δημοσιεύτηκε στην ομώνυμη στήλη, στο πολιτιστικό ένθετο, «Ηδύφωνο», της ελληνοκυπριακής εφημερίδας, «Η Σημερινή», την Κυριακή 15 Νοεμβρίου 2015, σ. 4.