Βιβλιοστάσεις 1

Χάρη Ν. Σπανού, «Τοπικό κλίμα», εκδόσεις Αιγαίον, Λευκωσία, Φεβρουάριος 2018, σ. 64

Μία ιδιαίτερη νουβέλα -σε 12 έντιτλα μέρη τα οποία θα μπορούσαν να διαβαστούν και ως μεμονωμένα διηγήματα- έρχεται να προβληματίσει ή ακόμη και να αποκαλύψει, ίσως ενοχλητικά, την περιρρέουσα ατμόσφαιρα του τόπου μας. Μια ιστορία που περιδιαβαίνει με κινηματογραφικές εναλλαγές, το πρόσφατο παρελθόν, το παρόν και το μέλλον του νησιού.

Η δράση λαμβάνει χώρα στο εγγύς, πιθανολογούμενο, μέλλον, όπως δηλώνεται εξαρχής στο πρώτο μέρος του βιβλίου με τον τίτλο, «Η πλατεία»: «Ο ομιλητής πήρε θέση και ανασήκωσε τα δυο του χέρια σαν μαέστρος: “Η αυριανή μέρα σηματοδοτεί την Άνοιξη της Ενωμένης Κυπριακής Ομοσπονδίας. Η κοινή μας πατρίδα θα αναγεννηθεί και θ’ ανθίσει, όπως συμβαίνει στη φύση την εποχή αυτήν. Καλώ τον κυπριακό λαό να ανοίξει το πνεύμα, την καρδιά και τα χέρια του, να ξεχάσει την παγωνιά της διαιρεμένης πατρίδας μας, μια για πάντα”.», (σ. 7). Ευφυέστατη η σύλληψη της συγγραφέως να τοποθετήσει σ’ αυτό το φανταστικό χρονικό πλαίσιο την εξέλιξη της μεστής ρεαλιστικής μυθοπλασίας της.

Δύο ξαδέρφια, μεσήλικες, ο Μιχαήλ κι ο Κλέαρχος, και η Ραχήλ, ανακρίτρια του Τμήματος Ανιχνεύσεως Εγκλημάτων, είναι τα κεντρικά πρόσωπα του βιβλίου. Απ’ αυτούς τους τρεις χαρακτήρες ξεκινούν κι ολοκληρώνονται όλα όσα διαδραματίζονται στο «Τοπικό κλίμα». Κι άλλα πρόσωπα εισέρχονται στη δράση, όχι τυχαία, που οδηγούν τη γραφίδα της Χάρης Ν. Σπανού σε μία, in brevis, καταβύθιση στη νεότερη ιστορία του νησιού μέσα από τους διαλόγους και τους εσωτερικούς μονολόγους των χαρακτήρων της ως κατασταλαγμένες αναφορές μνήμης του τι έχει προηγηθεί. Μία έκρηξη σ’ ένα μνημείο που κινητοποιεί τις αρχές, μία επιστροφή στο σκλαβωμένο τόπο, μία γιορτή, ένας φιλικός και συμπαθής Τουρκοκύπριος καλλιτέχνης, μία οργάνωση, η διαλεύκανση της έκρηξης, ο Πεδιαίος της «επανένωσης», η γέννηση ενός κοριτσιού κι άλλες σημαντικές ψηφίδες (ακόμη και κάποιες υποσημειώσεις που σημαίνουν) συνθέτουν με αξιοθαύμαστη λεκτική οικονομία το «μετεωρολογικό δελτίο» της Σπανού.

       

Μία πικρή, ήρεμη αλήθεια αναδύεται από το απόσπασμα που ακολουθεί και βρίσκεται στο όγδοο μέρος του βιβλίου με τον τίτλο, «Το μπαρ Socrates»: «Ο Κλέαρχος έσμιξε τα φρύδια του. “Εσύ κι εγώ ανήκουμε σε αντίθετα ρεύματα της Ιστορίας. Για να παραμείνουμε αληθινοί ο καθένας στο έργο του, είναι καλύτερα να απέχουμε από καραγκιοζιλίκια”. Ο Χακάν χαμογέλασε. “Κι αν το ρεύμα της Ιστορίας έγινε ένα και δεν το πήρες είδηση;”. Ο Κλέαρχος απομάκρυνε το χέρι του από την μπύρα και το σήκωσε ερωτηματικά. “Και το ρεύμα θα ασχοληθεί με μένα, Χακάν; Τι ζόρι τραβάς κι εσύ και το ρέμα; Ή θαρρείς πως επειδή σκεφτήκαμε και αποφασίσαμε μια μέρα ότι όλα θα λυθούν αν εγώ κι εσύ γίνουμε φίλοι, θα αλλάξει η ροή του νερού;”.», (σ. 45).

Το φαντασιακό ή μια ζοφερά συμβιβασμένη πραγματικότητα έχει επικρατήσει, μάλλον δυστοπικά, με μία νότα αισιοδοξίας στην καταληκτική πρόταση του βιβλίου που αφορά στην επιβίωση και στη συνέχειά μας.

Κώστας Ρεούσης

Η Χάρη Ν. Σπανού γεννήθηκε στη Λευκωσία το 1964. Ζει και εργάζεται στη Λευκωσία ως ιατρός παθολόγος. Έχει εκδώσει, επίσης, τη συλλογή τριών διηγημάτων, «Η συνεδρία I / Το σπίτι / Ο ξένος», εκδόσεις Αιγαίον, Λευκωσία, 2015.

Περιοδικό «Το Πεζοδρόμιο», 1^ο τχ., Λευκωσία, 1^η Απριλίου 2018, σ. 31.

Οίκος Ενοχής 14

Αλληγορίες ενός λιμανιού που δεν υπήρξε

14^ος Οίκος Ενοχής

~

η Λευκωσία σε μαύρο & κόκκινο φόντο

Νεκρώθηκα ανήμερα του Δίκαιου Αγίου Συμεών του Θεοδότου και Άννας της Προφήτιδας –έτος Σωτήριο: ιώτα (1) αέννε (9) νεννάε (9) το ζήτα (7). Το άδρωπο που είμαι: Αὐτὰρ ἐπειδὴ πάντα φάος καὶ νὺξ ὀνόμασται / καὶ τὰ κατὰ σφετέρας δυνάμεις ἐπὶ τοῖσί τε καὶ τοῖς, / πᾶν πλέον ἐστὶν ὁμοῦ φάεος καὶ νυκτὸς ἀφάντου / ἴσων ἀμφοτέρων, ἐπεὶ οὐδετέρῳ μέτα μηδέν., (Παρμενίδης, Περί φύσεως, 9). Η μετατόπιση της χρείας γίνεται όταν το σώμα το πει: «Μουνογενές». Το σαπισμένο νερό μένεα πνείοντες, κι ακόντιο-άλμπουρο η πτήση-πλεύση-πορεία στο γράμμα «‘Ράλεφ», κάποιων Ελλήνων πεπαλαιωμένων Πελασγών,  πριν απ’ την Έξοδο Ισραηλίτες ἒστωσαν –Α (ῥ) λάσιοι. Η Είσοδος της Θεοτόκου: ού (ῥ) γιος ο άνεμος• όχι ούριος. Είναι η ηλικία του ποιητή –μια και η πράξη της αυτοχειρίας έχει εξοβελιστεί σε προσεχή δεκαετία– που εταστικά καθορίζει τ’ αγκίστρωμα στα πενήντα χρόνια. Οι ράχες των βιβλίων στις προθήκες ελαχιστοποιούνται. Σφίγγει ο κλοιός της ατέρμονης ανάγνωσης κι απαγγελίας στίχων, στροφών κι αποσπασμάτων. Καμιά παραμονή δεν εύχεται, απλώς αντικρίζει τη φθορά των επιθαλάμιων ύμνων. Άλυτος κι άπλυτος ο γρίφος νυχτώνει ξημερώνοντας τη σισύφεια επαναλαμβανόμενη διαδρομή του. Ημέρες δύο επιβαλλόμενης ηρεμίας έστρωσαν το βηματισμό καθώς το χαμομήλι, ο γλυκάνισος και οι πατάτες μπλουμ κάλμαραν το νευρόσπαστο. Συναντήσεις ευσπλαχνίας, ανθρωπιάς κι ανέχειας όρισαν το βασανισμό που εκτόξευε μες στην πραγματικότητα που εμφανίζει το αλκοόλ και το χασίς. Αμφιλεγόμενη, ανισόρροπη, ασταθής -μες στην αιώνια μετάπτωση- γραφή. Διατρέχοντας πολιτικές και άλλες ιδεολογίες ή έννοιες και πράξεις και λόγια και καραγκιοζιλίκια, μες στο καζάνι του ελληνισμού να καγχάζει και κοχλάζει τους χαρακτηρισμούς. Κι όλους μ’ ενδείξεις έκδηλες της εποχής,  φασίστες, ενίοτε, μας καπελώνουν: ένεκα και οι εκτροπές μιας συμπεριφοράς ρεούσης κοίτης ποταμού μες στο μισό χωριό της Λευκωσίας. Μου μυρίζει πως αρχίζει να παίζεται ξανά, στον μπερντέ της ιστορίας, ένας εμφύλιος σπαραγμός βλεμμάτων. Μια εντολή που γράφτηκε περί τα τέλη του 20ού αιώνα σημαίνει: Θέλει μελτέμι γερό, γεννημένο στήν Τήνο, πού νά ’ρθει μέ τήν εὐχή τῆς Παναγίας καί νά καθαρίσει τόν τόπο ἀπ’ ὃλων τῶν λογιῶ τῆς Τουρκιᾶς καί τῆς γηραιᾶς Εὐρώπης τ’ ἀπομεινάρια., (Οδυσσέας Ελύτης, Ιδιωτική Οδός, 60). Ιερείς, ποιητές και στρατιωτικοί εφάρμοσαν τ’ άρθρο εκείνο του αίματος όρκου, κι αστραπιαία έδρασαν υπέρ του είδους του ανθρώπινου και της ζωής … και της ζωής … και της ζωής, μ’ αντίτιμο θανα (ν) τερό. Την τρυφηλότητα χαλάσανε, την τήξη της κυοφορίας μπάσταρδης γενεάς ξεκοίλιασαν, τις δυσπλασίες ενός Καιάδα εγκρεμίσανε κι όσοι αρτιμελώς αιματοτσακισμένοι απ’ το Κακό εμείνανε, υψώσανε περήφανοι –και ζυγισμένοι σε παράταξη χαιρέτησαν– την κυανή και τη λευκή σημαία. 

                    

Δημοσιεύτηκε στην ομώνυμη στήλη, στο διαδικτυακό φύλλο επιλεγμένης λογοτεχνίας «Φτερά Χήνας» (www.fteraxinasmag.wordpress.com), 25.02.2018.